Het regent op jonge sterrenstelsels /-^-\ SPACE.Cweb.NL

De Spitzer Space Telescope van de NASA heeft genoeg waterdamp gevonden om de oceanen op aarde vijfmaal te vullen in een invallende cluster van een stervormend stelsel. Astronomen zeggen dat de waterdamp van het stelsel uit de sterrenwolk stroomt en neerslaat op een stoffige schijf waar men denkt dat planeten gevormd worden.

Het observatorium geeft een eerste blik op hoe het water, een belangrijke bron voor leven zoals wij dat kennen, zijn weg naar de planeet vind, mogelijk zelfs op rotsen zoals ook hier op aarde voorkomen.

"Voor het eerst zien we het water naar een gebied stromen waar mogelijk planeten worden gevormd", zegt Dan Watson van de University of Rochester, New York. Watson is de belangrijkste auteur van het wetenschappelijke artikel over "stomende" jonge sterrenstelsels dat op 30 augustus in het blad Nature gepubliceerd zal worden.

Het sterrenstelsel, NGC 1333-IRAS 4B genaamd, groeit nog steeds binnen een koude cocon van gas en stof. In deze cocon, die rond een ster draait, is een zeer hete schijf van planeetvormend materiaal. Uit de gegevens van de Spitzer telescoop valt op te maken dat ijs van de buitenzijde van de cocon richting de vormende ster valt en daarbij verdampt als het de schijf raakt.

"Op aarde kwam het water van ijzige asteroïde en kometen. Het meeste water komt voor in de vorm van ijs in de dikke wolk die de sterren vormt," zegt Watson. "We hebben nu gezien dat het water in de vorm van ijs van de jonge ster op de schijf valt en verdamp als het de schijf raakt. Deze waterdamp zal later weer op asteroïde en kometen bevriezen."

Er is overal water in het universum. Het is gevonden in de vorm van gas en ijs bij talloze type van sterren en de ruimtes daartussen, en laatst nog heeft de Spitzer water ontdekt op een hete gasplaneet buiten ons zonnestelsel, met de naam HD 189733b.

Het water vormt een belangrijke rol bij het onderzoek naar de vorming van planeten met Spitzer ruimtetelescoop. Door te onderzoeken wat er met het water van de NGC 1333-IRAS 4B gebeurt kunnen de wetenschappers meer te weten komen over de planeetvormende schijf. Zo kan bijvoorbeeld de dichtheid van de schijf gemeten worden (minstens 10 miljard waterstof moleculen per kubieke centimeter); haar omvang (een diameter groter dan de verste afstand tussen de Aarde en Pluto) en haar temperatuur (ongeveer -100 graden Celsius).

"Water is makkelijker te detecteren dan moleculen en kunnen we het gebruiken als een hulpmiddel om de samenstelling en vorm van de gloednieuwe schijf te onderzoeken," zegt Watson. "We kunnen zo meer te weten komen hoe planeten gevormd worden."

Watson en zijn collega's hebben 30 van de jongste geboorteplaatsen van sterren onderzocht met behulp van de Spitzer's infrarood spectrograaf, een meetinstrument dat het infrarode licht splitst in een regenboog van golflengtes, waarbij de "vingerafdruk" van de molecule zichtbaar wordt van de 30 stellaire embryo’s planetenvormende schijf, en vonden ze alleen bij NGC 1333-IRAS 4B een grote hoeveelheid waterdamp. Deze waterdamp is makkelijk te detecteren door de Spitzer omdat het ijs de planeetvormende schijf raakt en daarbij zeer snel wordt opgewarmd en daarbij infrarood oplicht.

Waarom is er slechts op één van de 30 sterren embryo’s water gedetecteerd? De astronomen zeggen dat dit hoogstwaarschijnlijk komt doordat NGC 1333-IRAS 4B precies in de juiste hoek staat van de Spitzer telescoop om de compacte kern te kunnen zien. Bovendien is deze water cyclus van korte duur en moeilijk te detecteren.

"We hebben een unieke fase in de vorming van jonge ster kunnen zien, waneer de stof voor het leven zich dynamisch verplaatst naar een compacte omgeving dan kunnen er planeten ontstaan," zegt Michael Werner, project wetenschapper voor de Spitzer missie bij NASA's Jet Propulsion Laboratory, Pasadena, Californie.

NGC 1333-IRAS 4B staat in een vrij stervormende omgeving ongeveer 1000 lichtjaar van de constellatie Perseus. Haar centrale stellaire embryo "voedt" zich nog steeds met het materiaal rond zich en groeit nog steeds. In deze vroege fase kunnen astronomen nog niet zeggen hoe groot het sterrenstelsel uiteindelijk zal worden.

Ander auteurs van het artikel zijn Chris Bohac, Chat Hull, Bill Forrest, Ben Sargent, Joel Green en Kyoung Hee Kim van de University of Rochester; Elise Furlan van de University of California in Los Angeles; Joan Najita van de National Optical Astronomy Observatory; Nuria Calvet en Lee Hartmann van de University of Michigan, Ann Arbor; Paola d’Alessio van de National Autonomous University of Mexico; en Jim Houck van de Cornell University, Ithaca, N.Y.

JPL beheerd de Spitzer Space Telescope missie voor NASA's Science Mission Directorate, Washington. Wetenschappelijk onderzoek wordt uitgevoerd vanaf het Spitzer Science Center op het California Institute of Technology in Pasadena. Caltech is het contact JPL met NASA. De infrarood spectrograaf van de Spitzer is gebouw door de Cornell University. De ontwikkeling werd geleid door coauteur Houck. Watson en Forrest zijn beide lid van het team dat de spectrograaf heeft gebouwd.

[ Bron: NASA / Nederlandse bewerking: Jeroen Wouda ]

Terug

Voorgaande UNIVERSUM Nieuwsberichten:
(10 May 2007)	NASA's Chandra ziet de helderste Supernova ooit
(04 May 2007)	COROT verrast iedereen met een Exoplaneet
(25 Apr 2007)	Driedimensionale beelden - Hoe werk dat?
(16 Jan 2007)	STEREO maakt foto's McNaught komeet
(10 Jan 2007)	Hamada-al-Hamra meteoriet voor space.Cweb.NL
(09 Jan 2007)	Heldere komeet McNaught te zien
(15 Nov 2006)	Aanstaande zondag, de dag om een wens te doen
(18 Oct 2006)	De toekomst van ons Melkwegstelsel.
(28 Aug 2006)	New Horizons naar Pluto, planeet of niet
(16 Aug 2006)	Nieuwe definitie "Planeet" voorgesteld.
(10 Aug 2006)	1000ste komeet gevonden met SOHO.
(27 Jun 2006)	Astroïde scheert langs Aarde op 3 juli
(08 Sep 2005)	Versnellende pulsar gevonden met ESA's Integral