Vorig jaar brachten bijna drieëntwintigduizend enthousiaste ‘griepmeters’ de griepgolf in kaart. Uiteraard is de meting volledig anoniem. Alleen de postcodecijfers zijn van belang voor de meting.

“We hopen dat we een groot aantal griepmeters kunnen vinden om een zo goed en zo actueel mogelijk beeld van de verspreiding van griep en verkoudheden in onze streken te kunnen zien. Hoe meer mensen aan dit project meewerken, hoe juister het beeld,” zegt prof.dr. Marc Van Ranst, viroloog aan de KU Leuven. “Het is een educatief webproject met als doel mensen te betrekken bij wetenschappelijk onderzoek. Naast individuen willen we zeker ook klassen en scholen uitnodigen om mee te doen”.

Dit jaar is de griepmeting ook van start gegaan in Portugal. Het is de bedoeling om het project in alle Europese landen te introduceren.

De website van de Grote Griepmeting is ook een bron van informatie over griep en verkoudheden, en geeft tevens up-to-date informatie over de vogelgriep.

Wapen u tegen griep: ontspan!
Algelopen winter voerden prof.dr. Ad Vingerhoets en zijn medewerkers van de Universiteit van Tilburg tegelijkertijd met de griepmeting ook een stressmeting uit. Stress werkt in het voordeel van het griepvirus. Al decennia lang bestaat er een vermoeden dat stress invloed heeft op het risico om ziek te worden en op het verloop van ziekte. Specifiek voor griep was dat nog weinig onderzocht. Nu blijkt dat vooral stressvolle mannen die het hart op de tong dragen extra vatbaar zijn voor griep.

“Stress beïnvloedt de gezondheid omdat het de afweer vermindert,” legt biologe drs. Karin Postelmans uit. “Zo zijn afweercellen gevoelig voor stresshormonen en activiteit van het zogeheten autonome zenuwstelsel. Dat bestaat uit een aparte groep zenuwen, die werken als antennes in het lichaam. Ze informeren het brein over de omstandigheden in het lichaam. En in opdracht van het brein stimuleren of remmen ze daarop bepaalde organen. Deze stresshormonen (o.a. cortisol en adrenaline) verstoren de werking van organen die betrokken zijn bij de aanmaak en sturing van afweercellen. Een groter risico op ziekte door stress is het gevolg. Niet alleen gaat de deur tegen externe ziekteverwekkers op een kier, bekend is dat ook auto-immuunziekten zoals Multiple Sclerose en reuma (tijdelijk) kunnen verergeren als de patiënt stress ervaart. Zelfs sommige soorten kanker zouden hierdoor worden beinvloed.”

Stress is vast te stellen door meting van stresshormonen in het bloed, van hartslag en ademhaling. Een andere methode is met vragenlijsten over hoe ontspannen iemand zich voelt, of iemand ’s ochtends uitgerust opstaat, en hoeveel iemand rookt of drinkt. Om praktische redenen maakte de Grote Griepmeting gebruik van vragenlijsten. Zelfrapportage ging onder meer over gevoelens van spanning, machteloosheid, en depressie. Het verband met stress was als verwacht, maar bracht ook merkwaardige zaken aan het licht.

Funest voor het afweersysteem, zo werd bevestigd, is vooral chronische stress. Aanhoudende spanning levert meetbaar meer risico op griep. Over de hele groep van griepmeters genomen, hadden mensen die hoog scoorden op de stressmeter 1,27 keer vaker griep dan alle griepmeters gemiddeld. Uiteraard geldt wel: zonder infectie geen infectieziekte. Iemand met chronische stress zal geen griep krijgen wanneer die niet in contact komt met het virus. De verrassende uitkomst van de Grote Griepmeting 2004-2005 hangt mogelijk hiermee samen.

Het blijkt namelijk dat niet de binnenvetters onder de mannelijke griepmeters, maar de extraverten vatbaarder zijn voor griep. Binnenvetters worden doorgaans stressvoller geacht, omdat zij hun emoties eerder oppotten dan uiten en daarmee spanning opbouwen. In geval van griep blijkt de mate waarin je blootgesteld wordt aan het griepvirus, in combinatie met stress en het hart op de tong dragen de doorslag te geven. Extraverte mannen zijn volgens experts waarschijnlijk socialer, komen daardoor in contact met meer verschillende mensen en vaker in openbare ruimtes; precies de bronnen van grote hoeveelheiden griepvirussen. Het levert hen 1,39 keer vaker griep op dan gemiddeld. Waarom het juist mannen zijn, konden experts met de data uit de Grote Griepmeting niet verklaren. Misschien is hier een rol weggelegd voor het hormoon testosteron – het grootste verschil tussen de mannelijke en vrouwelijke lichaamschemie.

Vitaminepreparaten
“Frappante uitkomst is daarnaast geweest, dat onder slikkers van vitaminepreparaten ook meer griepzieken voorkwamen,“ vervolgt Postelmans. “Nu woedt onder wetenschappers ook al jaren discussie over het nut van extra supplementen. Maar deze uitkomst doet vermoeden dat extra vitamientjes uit een potje zelfs negatieve effecten oplevert. Dat hoeft overigens niet zo te zijn. Onderzoek zou moeten aanwijzen of degenen die vitamine slikken, niet toevallig ook degenen zijn die veel stress hebben. Of dat verwoede vitamineslikkers wellicht ook net die groep mensen omvat die er in het algemeen slechte levensgewoonten op nahouden, zoals roken en niet sporten. Dat zijn dan eerder de veroorzakers van het verhoogde grieprisico. Iets dergelijks geldt ook voor mensen met huisdieren of kinderen in huis. Uit de eerste griepmeting (2003-2004) bleek dat ook zij een iets verhoogd risico lopen. Mogelijke verklaringen zijn er genoeg (socialere types die sneller griepvirussen tegen het lijf lopen, of kinderen die griep van school meenemen?), maar moeilijk te bewijzen. De griepprik was op positieve wijze betrokken bij de uitkomst: wie een vaccin ontving, liep een kleiner risico. Maar zelfs daar is een kink in de oorzaak-gevolg-kabel te ontdekken. Want wie weet zeker of de groep die een griepprik ontving, vanwege hun gezondheidsklachten niet al een veel gezondere levensstijl op na houdt dan gemiddeld? Kortom: nog vragen te over voor de komende jaren.”

Vogelgriep
“Dit jaar krijgt ook de vogelgriep bijzondere aandacht,” zegt Carl Koppeschaar, hoofdredacteur van de educatieve website Kennislink (www.kennislink.nl) en initiatiefnemer van de Grote Griepmeting. “Hoewel de dreiging van een zeer gevaarlijke en wereldwijde grieppandemie op de loer ligt, was de paniek die de afgelopen weken over de vogelgriep uitbrak erg overtrokken. Het veroorzaakte een ware run op de griepprik. Velen gingen zelfs virusremmers hamsteren. En dat, terwijl er in Europa op dit moment nog geen eens sprake is van griep.

“Aan de hand van de Grote Griepmeting en de gevallen van griep die door huisartsen worden gerapporteerd, is een vermoeden gerezen dat griep zich op een bepaalde manier van streek tot streek verbreidt. Zo leek de griep de afgelopen jaren eerst in Ierland en het noorden van Groot-Brittannië de kop op te steken om vervolgens van Spanje en Portugal in noordwaartse richting door Europa te trekken. Of dat ook echt zo gaat, kan deze winter blijken nu de griepmeting ook in Portugal wordt uitgevoerd. Voor het griepseizoen 2006-2007 zijn we al met Noorwegen en Zweden in overleg. Zo hopen we op den duur alle Europese landen bij deze publieksmeting te betrekken. Als we weten hoe, maar vooral ook hoe snel griep zich van streek tot streek verspreidt, dan zijn we misschien ook een stuk beter voorbereid als eenmaal een gevaarlijke griepvariant mocht uitbreken. Daarom roep ik iedereen, van jong tot oud, op aan de Grote Griepmeting mee te doen!”